Zinnige Zorg PTSS en Psychose

Naar betere zorg bij PTSS en psychose

De psychosezorg en de zorg rond PTSS in Nederland moeten beter. Partijen in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) hebben hierover afspraken gemaakt. Zo moeten mensen met psychose vaker cognitieve gedragstherapie krijgen en moet bij PTSS eerder traumagerichte behandeling worden aanbevolen. De veldpartijen, waaronder P3NL, gaan deze en andere verbeterpunten de komende jaren in praktijk brengen.

De plannen van aanpak voor deze twee doelen zijn de eerste stap in de implementatiefase van het traject 'Zinnige Zorg GGZ'. . In deze trajecten kijkt het Zorginstituut samen met cliënten en andere partijen of de zorg voor een specifieke aandoening patiëntgericht, effectief en gepast is. Voor de GGZ is gekozen voor psychose en PTSS. Deze aandoeningen hebben grote impact op patienten en hun omgeving. Patiënten krijgen lang niet altijd de voorkeursbehandeling zoals omschreven in de richtlijnen.Na een eerste inventarisatie van de huidige zorg bij PTSS en psychose heeft het Zorginstituut in de verdiepingsfase samen met partijen in de ggz onderzocht waar en hoe de zorg voor mensen met psychose en PTSS kan verbeteren. Deze verbeterpunten moeten nu worden ingeïmplementeerd, ook P3NL is hier nauw bij betrokken.

Sinds 2024 heten de Zinnige Zorg-trajecten Passende Zorg Verbetertrajecten

"Psychose en PTSS hebben een grote impact op patiënten en hun omgeving. Die patiënten krijgen niet altijd de voorkeursbehandeling zoals beschreven in de richtlijnen. Dat willen we graag verbeteren."

>>> Lees hier het interview met P3NL en de Nederlandse GGZ in Zorginstituut Magazine (april 2021)

Om de zorg bij psychose en PTSS te verbeteren, is het belangrijk dat professionals en cliënten op de hoogte zijn van de zorgstandaarden en evidence based behandelingen bij PTSS en Psychose. We hebben alle relevante informatie en interessante video’s, podcasts e.d. rond CGT bij psychose en traumagerichte behandeling bij PTSS op een rijtje gezet.

Naar het dossier PTSS en psychose

Issues rond psychosezorg

Het verbetersignalement Zinnige Zorg psychose constateert:

Behandeling vindt lang niet altijd plaats conform de richtlijn. Hoewel cognitieve gedragstherapie (CGT) standaard wordt aanbevolen bij psychose, ontvangt slechts 10 tot 25% van de cliënten een behandeling conform de richtlijn. Het aantal mensen dat de aanbevolen zestien sessies ontvangt is nog lager;
Te weinig cliënten krijgen een somatische screening. Slechts 17 procent van de mensen met schizofrenie ontvangt jaarlijks een somatische screening, terwijl dit een belangrijke eerste stap kan zijn in het behandelen van in deze groep veel voorkomende lichamelijke klachten. Het percentage patiënten dat een volledige somatische screening krijgt, ligt vermoedelijk nog lager. In samenwerking met Phrenos is een toolkit met voorbeelden en tips ontwikkeld;
Declaratiecijfers geven onvoldoende zicht op de uitvoering van behandelingen uit de richtlijn. Declaratiegegevens zijn niet altijd specifiek genoeg om te onderzoeken welke interventies er in de praktijk plaatsvinden. Dit maakt het lastig om eventuele verbeteringen in de psychosezorg te meten.

Acties

P3NL en de Nederlandse ggz hebben met het zorginstituut het initiatief genomen om een plan van aanpak te maken voor meer CGT bij psychose. In dit plan zijn de huidige knelpunten verzameld en hebben beroepsverenigingen, verzekeraars, brancheverenigingen en experts de acties verzameld die bijdragen aan meer CGT bij psychose. Deze acties dragen gezamenlijk bij aan het doel: over vijf jaar krijgt minstens 50% van de patiënten met psychose CGT.

Ondersteuning voor instellingen

Akwa GGZ heeft een ondersteuningsprogramma voor meer CGTp gemaakt. Per instelling worden de mogelijke knelpunten voor meer inzet van CGT bij mensen met een psychose geinventariseerd. Afhankelijk van de knelpunten en behoeften wordt passende ondersteuning geboden zoals webinars, studiedagen, praktische toolkits, centrale supervisie of het faciliteren van ontmoetingen tussen EPA-psychologen. Lees meer informatie en geef je instelling op via https://akwaggz.nl/meer-cgt-bij-psychose/.

Issues rond PTSS-zorg

Het verbetersignalement Zinnige Zorg PTSS constateert:

PTSS wordt niet altijd herkend. Dit betreft naar schatting 18-35% van de mensen die in de ggz wordt behandeld;
Behandeling vindt lang niet altijd plaats conform de richtlijn. Op dit moment ontvangt ongeveer slechts 40% procent van de cliënten met PTSS een traumagerichte psychologische behandeling conform de richtlijn;
De multidisciplinaire richtlijn is verouderd. De Nederlandse multidisciplinaire richtlijn (MDR) ‘Angststoornissen/PTSS’ beveelt twee eerstekeuzebehandelingen aan: traumagerichte cognitieve gedragstherapie (TF-CGt) en/of eye movement desensitization and reprocessing (EMDR). De recente Engelse NICE-richtlijn beveelt voor PTSS nog andere traumagerichte psychologische interventies aan dan in de huidige Nederlandse richtlijn staan.
Er is sprake van overmedicatie. Circa 40% van de cliënten die in de gespecialiseerde ggz worden behandeld voor PTSS krijgt benzodiazepinen voorgeschreven. Benzodiazepinen worden echter niet aanbevolen in de richtlijn ‘PTSS’ en werken mogelijk zelfs contraproductief bij mensen met PTSS. Langdurig gebruik wordt afgeraden, mede vanwege de kans op verslaving;
Er vindt onvoldoende terugkoppeling plaats van de GGZ richting huisarts. Wanneer de huisarts iemand verwijst naar de ggz, ontvangt hij, na goedkeuring van de cliënt, informatie over het behandeltraject. In de Multidisciplinaire Richtlijn staan meerdere momenten genoemd waarop de ggz een terugkoppeling geeft aan de huisarts over de cliënt. In de praktijk blijkt er niet altijd terugkoppeling plaats te vinden.

Acties

P3NL en de Nederlandse ggz hebben met het Zorginstituut het initiatief genomen om een plan van aanpak te maken voor meer traumagerichte behandeling bij PTSS. In dit plan zijn de huidige knelpunten verzameld en hebben beroepsverenigingen, verzekeraars, brancheverenigingen en experts de acties verzameld die bijdragen aan meer traumagerichte behandeling bij PTSS. Het doel van de acties is dat in 2026 70% van de mensen met PTSS een evidence based traumagerichte behandeling krijgt.

Bevorderende en belemmerende factoren

Ten behoeve van de implementatiefase van de zinnige zorg projecten PTSS en Psychose heeft het Zorginstituut de factoren in beeld gebracht die bepalend zijn voor het slagen van de implementatie van de verbeterafspraken.
Het doel van dit overzicht is factoren aan te dragen die onderdeel kunnen vormen van Plannen van Aanpak die zijn voorzien om de verbeterafspraken te realiseren.
Er zijn drie bronnen gebruikt om dergelijke verklarende factoren te vinden. De nationale en de internationale wetenschappelijke literatuur en expert opinions over implementatie van verbeteracties in de GGZ. De expert opinions zijn verzameld in gesprekken met deskundigen en op basis van de reacties naar aanleiding van de bestuurlijke consultatie van de concept rapporten. De overzichten bevatten zowel bevorderende als belemmerende factoren. Ze zijn onderverdeeld in factoren op het gebied van de cliënt, de therapeut, het team, de organisatie en het systeem.