Anna Bartak

Onderzoeker en psychotherapeut in eigen praktijk in Amsterdam

Wat zijn werkzame elementen in behandeling?

Wát doen we in onze spreekkamer waarmee we de cliënt tegenover ons echt helpen? Zijn het inzichten die we samen op het spoor komen, is het een specifieke interventie, de ruimte die we bieden voor emoties, of de manier waarop we luisteren en kijken? Wat maakt dat cliënten met behulp van psychotherapie daadwerkelijk veranderingen tot stand weten te brengen in hun leven buiten de spreekkamer? Antwoorden vinden op deze vragen zal niet alleen helpen de ‘black box’ van therapie voor onszelf te verlichten, het zal ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de beeldvorming over psychotherapie en haar werking in het maatschappelijk debat.

In het verleden heeft psychotherapie-onderzoek zich sterk gericht op de vraag wat de beste behandeling is voor een bepaalde (DSM-)stoornis. Veel studies konden in vergelijkingen van therapievormen echter weinig verschil vinden in de gemeten werkzaamheid. Een wat nieuwere stroming is die van ‘dismantling’ studies, waarin men experimenteel het effect van specifieke therapie-ingrediënten onderzoekt. Ook probeert men in grote groepen cliënten te onderzoeken wat werkt voor wie. Nieuwe geavanceerde analysetechnieken zoals ‘machine learning’ kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Maar minstens zo belangrijk is het nauwkeurig inzoomen op de ervaringen van cliënten, en hun naasten, en de vraag wat volgens hèn heeft gewerkt in hun behandeling.

In onze onderzoeksgroep zijn wij op dit moment bezig met een kwalitatieve studie naar herstel en behulpzame factoren in psychotherapie voor persoonlijkheidsstoornissen. Daarnaast onderzoeken wij ook welke factoren juist belemmerend werken in een behandeling. Hiervoor verzamelen wij kennis van zowel cliënten en hun naasten, als ook van behandelaren. Door deze perspectieven naast elkaar te leggen, en in een later stadium ook te koppelen aan kwantitatieve effectmetingen van therapie, krijgen we beter zicht op hoe therapie verandering tot stand kan brengen. De integratie van kwantitatieve en kwalitatieve kennis kan hierbij een belangrijke bijdrage leveren, ook in toekomstig onderzoek.

Het feit dat de P3NL-Kennisagenda 2020 het onderwerp werkzame elementen op de kaart heeft gezet en daarmee de nieuwsgierigheid over dit kernthema van ons beroep opnieuw prikkelt, is een waardevolle keuze voor iedereen in de spreekkamer die hulp zoekt en biedt.