Brechje Dandachi-FitzGerald

Klinisch psycholoog Mondriaan / Universitair docent Universiteit Maastricht

Wat zijn de korte- en langetermijn bijwerkingen van psychotherapie?

De vraag naar bijwerkingen van psychotherapie is lange tijd weinig serieus genomen door het wetenschapsveld. In tegenstelling tot wat gangbaar is bij geneesmiddelenonderzoek, worden in psychotherapie-studies nadelige effecten zelden of nooit geregistreerd. Mogelijk vanuit de gedachte dat praten geen kwaad kan. Maar ook goed uitgevoerde, bewezen effectieve therapieën kunnen gepaard gaan met bijwerkingen. Denk bijvoorbeeld aan het ervaren van intense angst tijdens exposure-therapie of het te afhankelijk worden van de therapeut.

Momenteel zijn we bezig met het ontwikkelen van een vragenlijst naar positieve en negatieve effecten van psychotherapie. Om de psychometrische kwaliteiten te onderzoeken, vulden 200 (voormalige) patiënten en ervaringsdeskundigen deze vragenlijst anoniem in. Over de laatst genoten behandeling werden gemiddeld zes negatieve effecten gerapporteerd. De meest voorkomende waren: het krijgen van meer negatieve gedachten en herinneringen, het zich emotioneel overweldigd voelen en een toename van stress. De intensiteit (enigszins tot zeer) en de duur (kortdurend tot blijvend na stop behandeling) van deze effecten varieerden. Het rapporteren van meer negatieve effecten ging gepaard met een lagere score op de vraag hoe goed de therapie had geholpen. De doctrine van ‘no pain – no gain’ lijkt dus niet zonder meer op te gaan.

Ons onderzoek is een eerste aanzet en er resteren allerlei vragen. Om een paar te noemen: Hoe vaak treden nadelige effecten op? Hebben bepaalde therapieën een hoger risico op bijwerkingen? En wanneer leidt het ervaren van bijwerkingen tot een ongunstig behandelresultaat?

Het is dan ook goed nieuws dat het onderwerp ‘bijwerkingen van psychotherapie’ een plek heeft gekregen op de P3NL-Kennisagenda 2020. Om de effectiviteit van psychotherapie te beoordelen, moeten namelijk zowel de voordelen als de risico’s in ogenschouw worden genomen.

Heb je een vraag aan Brechje Dandachi-FitzGerald of wil je delen welke bijwerkingen jij herkent als behandelaar of patiënt? Deel het op LinkedIn.